Platyna

Pomimo, że europejska historia platyny rozpoczyna się dopiero w wieku XVI to jej obecność znajdujemy już w grobowcach starożytnych Egipcjan, jak również w artefaktach pochodzących z czasów kultur prekolumbijskich.

Pierwsze nawiązanie do platyny na terenie Europy pochodzi z roku 1557, kiedy to włoski humanista Julius Caesar Scaliger opisał nieznany metal szlachetny znaleziony na terenach zlokalizowanych w prowincji Darién w Panamie. Scaliger zanotował, że metalu tego „nie dało się stopić ani w ogniu ani przy użyciu jakichkolwiek hiszpańskich sztuczek”. Uznano wtedy platynę za domieszkę znajdującą się w złocie i na dobrą sprawę obniżającą jego wartość. Dwa wieki później podróż na tereny kolonii hiszpańskich podjął Antonio de Ulloa y de la Torre-Giral w ramach ekspedycji finansowanej przez Francuską Akademię Nauk. Po ośmioletniej podróży przedstawił w 1748 roku sprawozdanie, w którym opisał kopalnie złota, z których wiele było „zanieczyszczonych” platyną. On też jako pierwszy stwierdził, że platyna ma bardzo wysoką temperaturę topnienia i wskazał na trudności wydzielenia jej z rudy.

W roku 1741 Charles Wood, angielski metalurg, znalazł na Jamajce wiele próbek kolumbijskiej platyny i wysłał je do zbadania Williamowi Brownriggowi, angielskiemu lekarzowi i badaczowi. Brownrigg rozpoczął badania tego metalu i przedstawił w roku 1750 pierwszy opis właściwości chemicznych platyny nadmieniając między innymi, że metal ten jest wyjątkowo trudno topliwy. Dwa lata później szwedzki chemik Henrik Teofilus Scheffer przedstawił obszerne sprawozdanie na temat właściwości platyny. Po tych doniesieniach badaniami tego metalu zajęli się też inni naukowcy co wywołało pojawienie się szeregu doniesień w prasie naukowej. Szczególnie istotne było opracowanie przez Carla von Sickingena metody pozwalającej na otrzymanie metalu w stanie czystym. Sickingen badał między innymi stopy platyny ze złotem i srebrem. Uzyskawszy stop ze złotem rozpuścił go w gorącej wodzie królewskiej (mieszanina stężonego kwasu solnego i azotowego w stosunku objętościowym 3:1) i strącił platynę z roztworu za pomocą chlorku amonu. Sproszkowaną platynę, otrzymaną po rozłożeniu osadu chloroplatynianiu amonu działaniem wysokiej temperatury, sprasował przy użyciu młotka. Reakcja chemiczna opracowana przez von Sickingena odgrywa istotną rolę w badaniach metali wchodzących w skład omawianej grupy pierwiastków czyli platynowców. Niestety wyników swoich doświadczeń von Sickingen nie opublikował aż do roku 1782.

Kolejna odsłona badań nad tymi metalami związana jest z osobą Pierre-François Chabaneau, któremu w roku 1786 Karol III Hiszpański oddał do dyspozycji bibliotekę i laboratorium do badań nad platyną. To Chabaneau jako pierwszy zwrócił uwagę na fakt, że eksperymenty prowadzone z osadami wytrącanymi z roztworów platyny pochodzącej z różnych źródeł prowadzą do sprzecznych wyników. Oczywiście eksperymenty Chabaneau nie były prowadzone na czystej platynie, a na mieszaninie metali (platynowców), których jeszcze nie odkryto. Prawdą jest, że udało mu się usunąć z badanych próbek metalu domieszki miedzi, złota, rtęci, ołowiu, żelaza i uznał, że ma do czynienia z czystym metalem. Nie było to prawdą gdyż czasami otrzymaną platynę udawało się stopić łatwiej niż w innych przypadkach. Czasami uzyskana próbka metalu była kowalna, a czasami krucha. Pewne próbki były palne, a inne nie. Te wzajemnie wykluczające się cechy były wynikiem domieszek innych metali z grupy platynowców występujących w różnych badanych próbkach metalu. I tak, obecność irydu powoduje kruchość, obecność osmu prowadzi do tego, że stop jest lotny i palny. W każdym razie Chabaneau wyprodukował 23 kilogramy metalicznej platyny z proszku otrzymanego przez rozkład chloroplatynianiu amonu. W ten sposób komercyjne otrzymywanie platyny stało się faktem, a Chabaneau wraz z Joaquínem Cabezasem rozpoczęli produkcję i sprzedaż sztabek i przyborów z platyny.