Tal

Wraz z udoskonaleniem metod spektroskopii emisyjnej stosowanej przez Bunsena i Kirchhoffa do analizy substancji, zainteresowanie metodą wśród badaczy znacznie wzrosło. Jednym z naukowców doceniających jej rolę w analizie chemicznej był William Crookes. Dziesięć lat wcześniej, w roku 1850, otrzymał on około półkilogramową próbkę osadu z dna ołowianego zbiornika używanego przy produkcji kwasu siarkowego. Z próbki wydzielił selen, a resztę osadu pozostawił, podejrzewając, że może zawierać tellur. Odkrycie rubidu i cezu bardzo zainteresowało Crookesa, który będąc człowiekiem praktycznym zrozumiał jak duże znaczenie ma zastosowanie metod spektroskopowych do analizy substancji. Gdy tylko uzyskał spektrofotometr płomieniowy poddał badaniu próbkę osadu. Ku jego zaskoczeniu na widmie nie zaobserwował linii charakterystycznych dla telluru. Pojawiły się linie selenu, które po chwili znikły, a jednocześnie widać było bardzo intensywne, w zielonym zakresie widma, lnie, których Crookes wcześniej nie obserwował. Jednoznacznie wynik analizy pokazywał, że w próbce znajduje się nowy pierwiastek, który został przez badacza nazwany talem od greckiego słowa –θαλλός(thallos) – zielona gałązka. Pierwsze doniesienie o odkryciu ukazało się w czasopiśmie, którego Crookes był edytorem i wydawcą. „Chemical News” z dnia 30 marca 1861 roku zamieścił artykuł zatytułowany „O istnieniu nowego pierwiastka prawdopodobnie z grupy siarkowców”. W tytule Crookes popełnił błąd, ponieważ tal nie ma właściwości podobnych do siarki czy innych pierwiastków z tej grupy układu okresowego. Rok później Crookes stwierdziwszy swój błąd opublikował kolejny artykuł zatytułowany „Tal, nowy pierwiastek chemiczny”, gdzie nie nawiązywał już do siarki.

Tal został odkryty, ale Crookes ani nie wydzielił tego pierwiastka w stanie wolnym, ani też nie uzyskał żadnych jego związków. Całość odkrycia ograniczyła się do stwierdzenia jego obecności na podstawie widma charakterystycznego dla atomów talu. Zbadanie właściwości, uzyskanie wolnego pierwiastka i jego związków przypada w udziale innemu uczonemu, Francuzowi Claude Auguste Lamy’emu, który odkrył tal niezależnie od swojego angielskiego kolegi. Podobnie jak Crookes on również zaobserwował zieloną linię emisyjną na widmie spektralnym próbki osadu pochodzącego ze zbiornika wykorzystywanego przy produkcji kwasu siarkowego. Zdarzenie miało miejsce w marcu 1862 roku, ale już 23 czerwca tego roku Lamy wysłał próbkę talu ważącą około 14 gram do Paryskiej Akademii Nauk. Crookes również wysłał swoją próbkę do Akademii, a to spowodowało kontrowersje na tle pierwszeństwa. Crookes twierdził, że otrzymał tal w formie proszku przed 1 maja 1862 roku i nie może jej przekształcić do formy wlewki ponieważ tal jest bardzo lotny. Lamy twierdził, że próbka Crookesa to siarczek talu, a nie czysty pierwiastek. Specjalna komisja powołana przez Akademię, w skład której wchodzili Henri Étienne Sainte-Claire Deville, Théophile-Jules Pelouze i Jean Baptiste André Dumas, przyznała pierwszeństwo uzyskania metalicznego talu Lamy’emu. Werdykt był uzasadniony, to właśnie francuski chemik określił właściwości tego pierwiastka, które są na tyle uzależnione od stopnia utlenienia pierwiastka Sole talu na +1 stopniu utlenienia przypominają sole metali alkalicznych, a talu na +3 stopniu utlenienia glin. To zróżnicowanie właściwości w zależności od stopnia utlenienia skłoniło Dumasa do określenia tego pierwiastka mianem „paradoksalnego metalu”.