Cynk

Kolejny pierwiastek, którego związki znane były ludzkości od czasów pradawnych. Najbardziej znanym minerałem cynku był kalamin, który podczas prażenia uwalnia tlenek cynku stosowany jako łagodny środek o działaniu przeciwbakteryjnym. Pomimo tego, że tlenek cynku stosunkowo łatwo przeprowadzić w metaliczny cynk, to jako metal pierwiastek ten został odkryty znacznie później niż miedź, żelazo, cyna czy ołów. Powodem takiego stanu jest fakt, że redukcja tlenku cynku węglem wymaga zastosowania temperatur około 1100°C, a temperatura wrzenia metalicznego cynku to tylko 906°C czyli cynk metaliczny podczas redukcji jego tlenku węglem ulatniał się w postaci par z reaktora. Zanim otrzymano metaliczny cynk jego rudy były szeroko wykorzystywane do wytwarzania brązów. Na uwagę zasługuje fakt, że metoda otrzymywania brązu opracowana za czasów Augusta przez starożytnych Rzymian (pomiędzy 20 rokiem p.n.e. a 14 naszej ery) była stosowana do wieku XIX. W ruinach starożytnej osady na terenie Rumunii odkryto statuetkę bożka wykonaną ze stopu zawierającego 27,5% cynku. Tak duża zawartość tego metalu wskazuje na fakt, że cynk został otrzymany w postaci metalicznej prawdopodobnie jako produkt uboczny przy produkcji brązu. W okresie X–XI wieku Europa zagubiła sekret wytapiania cynku i był on importowany z Indii i Chin. Przypuszcza się, że Chiny były pierwszym krajem, który produkował cynk na dużą skalę. Proces otrzymywania tego metalu był niezwykle prosty. Fajansowe naczynie wypełnione kalaminem było szczelnie zamykane i umieszczane w piramidalnym piecu. Wolne miejsce pomiędzy naczyniem z rudą i ścianami pieca wypełniano węglem i wypalano do czerwonego żaru. Po ochłodzeniu fajans tłuczono, a cynk który odparował w trakcie prażenia i uległ kondensacji po ochłodzeniu wyjmowano.

W Europie metodę wytapiania cynku odkryto na nowo dopiero w XVI wieku. Przez kolejne dwa stulecia wielu chemików i metalurgów trudziło się nad opracowaniem metod wytapiania tego metalu z rud. W roku 1746 Andreas Sigismund Marggraf, niemiecki chemik, opisał metodę wydzielania cynku z rudy stosując metodę prażenia kalaminu z węglem. Tę samą metodę opracowali niezależnie od niego William Champion w latach 1738-1740 oraz Anton von Swab w Szwecji w roku 1742. Jednak opis metody Marggrafa był bardzo szczegółowy zawierając jednocześnie teoretyczne wyjaśnienie procesów zachodzących w jej trakcie. W związku z tym to właśnie jego uważa się za odkrywcę metody otrzymywania cynku, pomijając fakt, że zapobiegliwie opatentował on swoją procedurę. Ponadto Marggraf odkrył też występowaniu cukru w burakach i opracował metodę jego ekstrakcji z użyciem alkoholu. Jego student, Franz Achard, dopracował warunki procesu ekstrakcji cukru z buraków pod względem ekonomicznym, co stało się punktem startowym przemysłu cukierniczego w Europie.

Łacińskie słowo – Zincum – od którego wywodzi się jego nazwa oznacza bielmo lub biały.